Tình trạng táo bón kéo dài ở trẻ sơ sinh có thể gây ra các vấn đề như nứt kẽ hậu môn, sa trực tràng và tích tụ độc tố trong cơ thể. Trong bài viết này, hãy cùng Hapacol tìm hiểu nguyên nhân trẻ sơ sinh bị táo bón, cũng như các thông tin về cách phòng ngừa và điều trị tình trạng này.
Khi em bé bị táo bón, phân thường trở nên khô và cứng hơn so với trạng thái bình thường. Trong trường hợp nặng hơn, phân có thể trở thành viên nhỏ, làm cho trẻ cảm thấy đau rát và căng thẳng khi đi tiêu. Việc này thường khiến trẻ phải cong lưng, thắt chặt mông và mặt đỏ do quá sức hoặc rặn lâu. Tình trạng táo bón không chỉ gây ảnh hưởng đến tần suất đi tiêu của trẻ mà còn tạo ra nhiều vấn đề khác như quấy khóc khi đi đại tiện.
Trẻ bị táo bón thường có tần suất đi tiêu thấp hơn so với trẻ khác, nhưng mức độ này có thể khác nhau tùy thuộc vào nhiều yếu tố như độ tuổi, chế độ dinh dưỡng, và nhiều yếu tố khác. Đối với trẻ sơ sinh được nuôi bằng sữa mẹ, việc không đi tiêu trong vài ngày không nên quá lo lắng, vì đây có thể là điều bình thường. Một số trẻ có thể đi tiêu mỗi ngày, trong khi có trẻ chỉ đi tiêu 1 lần/tuần sau khi bú.
Nếu tình trạng táo bón không được phát hiện và giải quyết kịp thời, nó có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Táo bón kéo dài có thể khiến trẻ biếng ăn, trẻ không chịu bú mẹ do thức ăn không được tiêu hóa, từ đó gây cảm giác đầy bụng, trướng bụng, làm tăng khả năng quấy khóc bất thường. Những vấn đề này có thể dẫn đến tình trạng ngủ không sâu, sụt cân nhanh chóng.
Đối với trẻ sơ sinh đang được nuôi bằng sữa mẹ, việc đi đại tiện 2-3 lần mỗi ngày là điều hoàn toàn bình thường và trẻ không thể kiểm soát được quá trình này. Trong khi đó, trẻ sơ sinh uống sữa công thức thì thường có tần suất đi đại tiện là 1 lần/ngày. Nếu trẻ có tần suất đi tiêu ít hơn nhưng phân vẫn giữ được tính xốp, mềm, và trẻ không gặp khó khăn hay đau đớn, thì đây không phải là dấu hiệu của táo bón. Quan trọng nhất là phân biệt được trạng thái và màu sắc của phân để xác định liệu trẻ có đang mắc táo bón hay không và nguyên nhân trẻ sơ sinh bị táo bón là gì.
Nếu trẻ có tần suất đi tiêu 1-2 ngày/lần mà phân trở nên cứng, khô, có kích thước lớn, và gây khó khăn khi rặn, thì đó là dấu hiệu trẻ đang gặp vấn đề về táo bón.
Có một số nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng táo bón ở trẻ sơ sinh, bao gồm:
Trong một số trường hợp, trẻ gặp tình trạng đau rát ở hậu môn khi cố gắng đẩy phân ra ngoài. Điều này tạo ra sự sợ hãi cho trẻ, vì vậy chúng thường có xu hướng giữ lại phân, làm tăng nguy cơ táo bón ở trẻ sơ sinh, đồng thời làm kéo dài tình trạng này.
Sữa là nguồn dinh dưỡng duy nhất cho trẻ sơ sinh, do đó, nếu trẻ bú không đủ sữa, không chỉ gây cảm giác đói mà còn dẫn đến tình trạng thiếu nước và có thể là nguyên nhân trẻ sơ sinh bị táo bón. Trong trường hợp trẻ không thể hoặc không muốn bú đầy đủ, khuyến khích việc cho trẻ bú nhiều lần để đảm bảo cơ thể được cung cấp đủ nước.
Sữa bột pha hay sữa công thức có thể là nguyên nhân trẻ sơ sinh bị táo bón. Mặc dù sữa công thức cung cấp các thành phần dinh dưỡng tương tự như sữa mẹ, nhưng nó có thể gây khó khăn cho hệ tiêu hóa nhạy cảm của trẻ. Do đó, trẻ có thể phải đối mặt với các vấn đề rối loạn tiêu hóa như xuất hiện triệu chứng táo bón, thay đổi tần suất đi vệ sinh và phân trở nên cứng hơn so với trạng thái bình thường.
Chế độ dinh dưỡng ảnh mà mẹ tiếp nạp hằng ngày hưởng trực tiếp đến thành phần và chất lượng sữa mẹ, đặc biệt là với trẻ sơ sinh khi sữa mẹ thường là nguồn dinh dưỡng chính và duy nhất. Nguyên nhân trẻ sơ sinh bị táo bón có thể xuất phát từ chế độ ăn uống của mẹ. Nếu mẹ duy trì một chế độ ăn không lành mạnh, thiếu rau xanh, giàu protein và chứa nhiều loại thực phẩm khó tiêu hóa, cần điều chỉnh chế độ dinh dưỡng theo hướng lành mạnh hơn để có thể tạo được dòng sữa tốt nhất cho trẻ.
Tình trạng táo bón ở trẻ có thể xuất phát từ các vấn đề bệnh lý mà trẻ đã phải đối mặt từ thời kỳ sơ sinh, bao gồm: đại tràng phình to, suy giảm chức năng tiêu hóa, hoặc các dị tật bẩm sinh liên quan đến hệ tiêu hóa.
Việc xây dựng thói quen đi vệ sinh cho trẻ sơ sinh là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để giải quyết vấn đề táo bón. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thời điểm lý tưởng để đi vệ sinh là sau khi bé ăn.
Thói quen đi vệ sinh của bé nên được xây dựng dựa trên thời gian mà bé thường đi vệ sinh nhất, cũng như thời điểm bé ăn. Trong lúc trẻ đi vệ sinh, mẹ có thể kèm theo việc phát ra tiếng “xi xi” để bé hiểu. Điều này cũng giúp tạo nên phản xạ có điều kiện cho trẻ ở những lần đi vệ sinh sau này.
Nếu trẻ đang gặp vấn đề táo bón nặng, mẹ có thể sử dụng nước ấm để kích thích cơ vòng hậu môn, giúp bé dễ dàng hơn khi đi tiêu. Ngoài ra, việc tắm nước ấm không chỉ giúp bé cảm thấy thoải mái và thư giãn hơn, mà còn làm dịu nhẹ cảm giác đau và căng trước vùng bụng, giúp giảm đau tức do tình trạng đầy hơi và táo bón
Thực hiện việc xoa bóp theo hướng kim đồng hồ đều đặn cho bé mỗi ngày có thể kích thích hoạt động nhu động ruột của trẻ, hỗ trợ quá trình đẩy phân ra khỏi cơ thể. Dưới đây là cách mẹ có thể thực hiện việc massage:
Bằng cách thực hiện kỹ thuật xoa bóp này, mẹ có thể giúp trẻ làm mềm và di chuyển lượng thức ăn khó tiêu tích tụ trong dạ dày, từ đó hỗ trợ quá trình di chuyển qua hệ thống đường ruột và xuống hậu môn một cách dễ dàng hơn.
Mẹ có thể kết hợp việc vận động chân cho bé theo kiểu đạp xe đạp trong tư thế nằm ngửa để giảm căng thẳng cho đường ruột, từ đó cải thiện hiệu suất hoạt động của hệ tiêu hóa và giảm tình trạng táo bón.
Việc duy trì sự cân bằng nước trong cơ thể đóng một vai trò quan trọng đối với hệ tiêu hóa, đặc biệt là đối với sức khỏe tổng thể của trẻ. Hãy khuyến khích thói quen uống nước đều đặn cho trẻ, đồng thời tăng cường việc bú sữa và có thể cân nhắc cho bé uống nước ép trái cây để đảm bảo lượng nước cần thiết.
Bên cạnh những phương án trên thì bạn có thể áp dụng thêm các phương pháp dân gian trong bài viết này: 10 mẹo trị táo bón cho trẻ sơ sinh nhanh khỏi nhất
Như vậy, bạn vừa cùng Hapacol tìm hiểu nguyên nhân trẻ sơ sinh bị táo bón. Việc xác định rõ tình trạng sức khỏe của trẻ sẽ giúp các bậc phụ huynh chủ động hơn trong việc phòng ngừa và điệu trị táo bón ở trẻ. Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ cho trẻ cũng là một cách tốt để có được những tư vấn chính xác từ bác sĩ để cải thiện và duy trì sức khỏe của trẻ nhỏ.
Bạn có thể tham khảo thêm cách điều trị táo bón cho bé ở từng độ tuổi cụ thể dưới đây: