Mặc dù tỷ lệ mắc bệnh sởi tại Việt Nam đã giảm mạnh sau khi triển khai chương trình tiêm chủng vắc-xin nhưng sởi vẫn là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Đặc biệt, triệu chứng bệnh sởi ở trẻ em thường diễn biến nhanh, dễ dẫn đến các biến chứng, thậm chí là tử vong nếu trẻ không được phát hiện và chăm sóc kịp thời.
MỤC LỤC NỘI DUNG
Sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây ra, có đặc trưng là tình trạng phát ban dạng sần trên cơ thể. Bệnh rất dễ lan rộng và bùng phát thành dịch bởi các triệu chứng khi mới khởi phát bệnh dễ nhầm lẫn và có thời gian lây nhiễm bệnh kéo dài từ giai đoạn ủ bệnh cho đến sau khi phát ban hoàn toàn. Trẻ em dưới 1 tuổi hoặc tiêm chưa đủ mũi vắc-xin là đối tượng rất dễ mắc bệnh sởi nhất.
Dấu hiệu nhận biết sớm nhất trẻ bị sởi (triệu chứng ở những ngày đầu, trước khi phát ban xuất hiện):
Theo Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh sởi do Bộ Y tế ban hành, bệnh sởi biểu hiện dưới 2 dạng: thể điển hình và thể không điển hình.
Có 4 giai đoạn bệnh:
Ở thể bệnh này, biểu hiện lâm sàng có thể gồm sốt nhẹ thoáng qua, viêm long nhẹ, phát ban ít, thể trạng nhìn chung tốt. Thể này thường dễ bị bỏ qua khiến bệnh sởi lây lan mà không hay biết.
Lưu ý, triệu chứng bệnh sởi ở trẻ em ở những ngày đầu của giai đoạn khởi phát rất khó phân biệt với dấu hiệu viêm đường hô hấp thông thường khác. Do đó, cần xem xét thêm những yếu tố sau để nghi ngờ trẻ mắc bệnh sởi:
Tác nhân gây bệnh sởi là virus sởi thuộc Morbillivirus của họ Paramyxoviridae. Siêu vi sởi có ở mũi và cổ họng của người bệnh. Khi người bệnh ho, hắt hơi hay nói chuyện, những giọt dịch tiết chứa virus sẽ bắn ra trong không khí. Nếu người lành tiếp xúc với bệnh nhân, hít hoặc nuốt phải những giọt dịch tiết chứa virus sẽ bị lây sởi.
Đặc biệt, virus sởi còn có thể tồn tại trong không khí và trên các bề mặt tới 2 giờ, vì vậy nếu một người nào đó chạm tay vào bề mặt có những giọt tiết chứa virus sởi, sau đó chạm vào miệng hoặc mũi, virus sởi sẽ xâm nhập vào bên trong cơ thể và gây nhiễm trùng đường hô hấp.
Sởi là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Trước đây, bệnh sởi ở trẻ em thường phát triển mạnh vào mùa đông xuân. Tuy vậy, trong vài năm trở lại, dịch sởi có thể bùng phát mạnh ở bất kỳ thời điểm nào. Bởi trẻ em, đặc biệt là trẻ nhũ nhi có sức đề kháng rất yếu. Khi tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, virus sởi thoát ra ngoài khi người bệnh nói chuyện, ho hoặc hắt hơi…nhanh chóng xâm nhập vào cơ thể của trẻ và gây bệnh.
Ngoài ra, những người có sức đề kháng kém như người cao tuổi, người có bệnh lý nền, thiếu vitamin hoặc mắc bệnh bạch cầu, hoặc chưa được tiêm phòng sởi…thường có nguy cơ mắc bệnh sởi cao. Nếu không được điều trị tốt sẽ dẫn đến biến chứng ở đường hô hấp, hệ thần kinh, tai-mũi-họng…thậm chí nhiều trường hợp là tử vong.
Virus sởi xâm nhập nặng vào cơ thể có thể khiến trẻ bị sốt cao liên tục trong thời gian dài. Lúc này, khả năng miễn dịch của cơ thể bị giảm sút, nếu không chữa trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng như:
Cho đến nay, vẫn chưa có cách điều trị bệnh sởi đặc hiệu mà chỉ có thực hiện các biện pháp giúp hỗ trợ điều trị, giảm bớt triệu chứng bệnh. Bạn có thể tham khảo những cách có thể áp dụng tại nhà như sau:
Lưu ý khi chăm sóc bé tại nhà: Nếu bạn thấy sự xuất hiện các dấu hiệu sau thì nên cho trẻ nhập viện ngay lập tức:
Hiện nay, vắc-xin phòng ngừa bệnh sởi có ở dạng đơn lẻ hoặc phối hợp (sởi – rubella hoặc sởi – quai bị – rubella). Tiêm phòng vắc-xin sởi là cách duy nhất và hiệu quả nhất giúp phòng sởi cho trẻ nhỏ. Bạn nên nhanh chóng cho con đi tiêm phòng khi con đến tuổi, đảm bảo cho bé có đầy đủ đáp ứng miễn dịch phòng sởi cũng như các bệnh khác nhằm bảo vệ sức khỏe toàn diện.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), những trường hợp đã có đáp ứng miễn dịch với sởi sau khi tiêm vắc-xin hay sau khi mắc bệnh thì đó là miễn dịch bền vững suốt đời.
Trẻ cần được tiêm vắc-xin sởi mũi thứ hai vào lúc 18 tháng tuổi do có trường hợp trẻ sau khi tiêm mũi thứ nhất chưa có đáp ứng miễn dịch. Phụ huynh cần ghi nhớ lịch tiêm chủng cho trẻ sơ sinh để trẻ có được hiệu quả phòng bệnh tốt nhất.
Đối với trẻ dưới 9 tháng tuổi, bạn chỉ cho trẻ tiêm vắc-xin khi có chỉ đạo từ chương trình Tiêm chủng mở rộng trong trường hợp cần thiết. Tất cả trường hợp tiêm phòng sớm vẫn cần tiêm ngay vắc-xin khi đủ 9 tháng tuổi. Mũi tiêm trước mốc thời gian này không được tính là 1 mũi vắc-xin.
Những trẻ trên 18 tháng tuổi nhưng chưa tiêm đủ 2 mũi vắc-xin thì cần đi tiêm đầy đủ càng sớm càng tốt.
Phụ nữ có kế hoạch mang thai cũng nên tiêm phòng đầy đủ trước khi mang thai ít nhất 3 tháng. Các mũi tiêm nên bao gồm các loại vắc-xin sởi – quai bị – rubella, thủy đậu, cúm để tạo miễn dịch toàn diện cho cả mẹ và bé trong thai kỳ.
Vắc xin ngừa sởi là loại vắc-xin được đánh giá khá an toàn, tuy nhiên, những tác dụng phụ vẫn có thể xảy ra sau khi tiêm:
Bố mẹ cần vệ sinh cá nhân cho trẻ hằng ngày, giữ gìn nơi ở sạch sẽ, môi trường sống ẩm thấp với điều kiện tốt cho các loại vi khuẩn sinh sôi và phát triển. Đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người bệnh, rửa tay bằng xà phòng sát khuẩn sau khi tiếp xúc. Ngoài ra, nên vệ sinh mũi, mắt thường xuyên vì đây là con đường chính mà virus xâm nhập cơ thể.
Dù là với người lớn hay trẻ em, bệnh sởi cũng rất dễ lây lan qua các con đường lây nhiễm như:
Bệnh sởi ở trẻ em rất nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm. Vì vậy, khi trẻ có bất kỳ dấu hiệu gì bất thường, nghi ngờ mắc sởi, bố mẹ cần thăm khám càng sớm càng tốt. Ngoài ra, bố mẹ nên chủ động đưa bé đi tiêm phòng vắc-xin sởi đúng lịch và đủ số mũi để giúp con mình phòng ngừa bệnh tốt nhất.
Nguồn tham khảo:
Những câu hỏi thường gặp về bệnh sởi và vắc xin sởi. http://www.tiemchungmorong.vn/vi/content/nhung-cau-hoi-thuong-gap-ve-benh-soi-va-vac-xin-soi.html
Signs and symptoms of measles. https://www.rch.org.au/kidsinfo/fact_sheets/Measles/
Bộ Y tế ban hành Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh sởi. http://niheold.nihe.org.vn/vn/tin-tuc-su-kien/giam-sat-va-phong-chong-dich-benh/hoi-dap-ve-dich-benh-dich-benh-khac/bo-y-te-ban-hanh-huong-dan-chan-doan-dieu-tri-benh-soi-c12321i14662.htm